شبی که ماه و ستاره بیشتر میهمان زمینی هاست/ یلدا تحت تاثیر مدرنیته
یلدا به عنوان طولانی ترین شب سال از اهمیت و جایگاه بالایی در بین زنجانی ها برخوردار است،صله رحم از مهمترین ویژگی های این شب در بین زنجانی هاست.
به گزارش موج رسا; يلدا، طولاني‌ترين شب سال يكي از آداب به يادگار مانده از گذشتگان و پيشينيان، شب انار و آجيل و قصه و هندوانه، شب لحظات مهرورزي و شب تولد خورشيد است.
شب يلدا درازترين شب سال است، شبي كه در آن صبح ديرتر آغاز و ماه و ستاره ديرتر به خانه مي‌روند، شب يلدا در فرهنگ ايرانيان جايگاه ويژه‌اي دارد و در آن رسم و رسوماتي دارند كه جالب و خواندني است.
استان زنجان يكي از استان‌هاي كشور است كه در آن شب يلدا در ميان مردم جايگاه ويژه‌اي دارد و مردم در اين ايام كارهايي را انجام مي‌دهند كه براي ديگر هموطنان جالب است. خواندن فال حافظ، شاهنامه‌خواني، نقل خاطرات، قصه‌گويي پدر و مادربزرگ‌ها، حضور در منزل بزرگان خانواده، خواندن دعاهاي شكرانه نعمت و سلامتي، تزيين سفره مخصوص با انواع ميوه‌ها و خشكبار، تهيه تنقلات و شيريني‌جات، خوردن هندوانه و از همه مهمتر صله ارحام، از جمله رسوم و سنت‌هاي ديرينه مردم زنجان در شب يلدا محسوب مي‌شود.
عده‌اي بر اين باورند كه خوردن هندوانه در اين شب، باعث جلوگيري از تاثير سرما در زمستان و گرمازدگي در تابستان مي‌شود كه اين كار در بيشتر نقاط كشورمان صورت مي‌گيرد و مردم در اين شب هندوانه مي‌خورند. يكي از مهم‌ترين و زيباترين كارهايي كه در شب يلدا انجام مي‌گيرد صله رحم و ديدار از بزرگان است كه هنوز از با وجود گذشت سال‌ها مردم و به ويژه كوچكترها تلاش مي‌كنند به خوبي آنرا عملي كنند.
در جاي جاي استان زنجان مردم رسم دارند كه در اين شب به ديدار بزرگان قوم و فاميل رفته و در آنجا شب يلدا يا به قول زنجاني‌ها و آذري‌ها شب چله را سپري كنند.
در زنجان در شب يلدا كوچكترها و جوانترهاي فاميل و يا فرزندان در خانه پدر و پدربزرگ جمع مي‌شوند و اين شب را به خوبي و خوشي مي‌گذرانند.از جمله سنن زنجاني در اين ايام رفتن به خانه نوعروسان فاميل است كه در آن خانواده داماد با بستن خنچه‌هاي شيريني، آجيل و ميوه آن را به خانه عروس مي‌برند كه در اصطلاح به آن شبچره گفته مي‌شود.
شبچره زنجاني‌ها شامل انواع آجيل، شيريني و ميوه‌هاي فصل مانند انار، ازگيل و هندوانه همراه با هدايايي براي عروس، در بسته‌هاي آذين‌بندي شده به نام خونچه است. البته اين اقدام خانواده داماد در سال بعد و در نخستين شب يلدا توسط خانواده عروس مقابله به مثل مي‌شود و اين بار خانواده عروس براي دختر خود شبچره مي‌برند.
خوردن آجيل به ويژه شكستن گردو، فندق و بادام نيز در كنار آجيل‌هاي امروزي و سنجد در سنن زنجاني‌ها از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. مردم زنجان در شب يلدا مقداري برف سفيد را با شيره انگور مخلوط كرده و آنرا مي‌خورند كه بسيار خوشمزه مي‌شود.
همچنين زنجاني‌ها با خوراكي‌هايي چون ترب، شلغم، كلم و تنقلاتي مانند توت و انجير خشك، كشمش، گردو و نخودچي در اين شب از ميهمانان خود پذيرايي مي‌كنند.
خاگینه خرما یکی از غذاهای سنتی شهر زنجان برای شب یلداست. این غذای شیرین و خوشمزه جزو غذاهایی است که زنجانی‌ها سالی یکبار و فقط برای این شب درست می‌کنن. غذای پر انرژی و مقویه که اگه زنجانی‌ها دلیل قانع‌کننده‌ای برای پخت اون فقط برای یکبار در سال نداشته باشن، می‌شه همیشه یا اقلا تو ماه‌های سرد سال درست‌ش کرد.
در برخي نقاط استان زنجان نيز كه هنوز به سبك قديم براي گرم شدن از كرسي استفاده مي‌شود و هنوز بخاري‌هاي مدرن بدون نياز به لوله و غيره در آنجا جايگاهي ندارد، در شب يلدا و در استقبال از روزهاي بلند رحمت و بركت در چهار گوشه كرسي گردو و فندوق مي‌شكنند به اين اميد كه بر اطراف خود شادي و خنده حاكم شود.
در كنار خوردن، زنجاني‌ها آداب ديگري نيز براي اين شب دارند كه طرح معما و چيستان از سوي بزرگترها و بازي‌هاي دسته جمعي نظير گل يا پوچ، از سرگرمي‌هايي است كه در شب يلدا، بزرگ و كوچك خانواده را به خود مشغول مي‌كند تا در شب يلداي زنجان كه معمولا هوا سرد و زير صفر است كانون گرمي در خانواده‌ها تشكيل شود.
البته شايد اين سنن در برخي مناطق استان به دليل گرفتاري‌ها و مشكلات اجرا نشود ولي هنوز هم خانواده‌هايي هستند كه به اين سنن پايبند بوده و اگر اين سنن را اجرا نكنند دلگير شده و آنرا خوش يومن نمي‌دانند .
امروز مدرنیته به کمک یلدا آمده است و سبک های جدیدی برای شب یلدا و ماندگاری آن انجام می شود.
در حال حاضر این رسم تبدیل به مانور تجمل‌گرایی شده که نمود و مصادیق آن در روزهای منتهی به شب یلدا به شدت در کوچه و خیابان‌های شهر زنجان دیده می‌شود.
در این میان چیزهای جدیدی نیز تبدیل به روال و عادت شده و هر سال با آب و تاب بیشتری نسبت به سال قبل در مراسم یلدای ایرانی‌ها جای خود را باز می‌کند که یکی از آنها مراسم بردن هدیه و مهمانی نخستین شب یلدای عروس و داماد جوان است که هزینه آن هر ساله بالاتر می‌رود.
یکی دیگر از نمودهای یلدا فروش تم های یلدایی است که به قیمت های گزاف در زنجان به فروش می رسد، فروشگاه هایی که این تم ها را عرضه می کنند، قیمت های متفاوتی را عرضه می کنند.//ن
انتهای خبر/